** Làm Người

LÀM NGƯỜI

(Là đoạn đầu phần kết của bài NGẪM - Đại Trường thiên thi Kim cổ 
3 300 câu của  THI YÊN ĐÌNH NGUYÊN), 
Tác giả đăng ra đây tham khảo bạn bè bằng hữu…

Thế mới biết chuyện đời thật khó

Hiểu lòng người và hiểu chính ta

Dương trần lắm quỷ nhiều ma

Mưu mưu kế kế.. thành ra SỰ ĐỜI

Khi còn trẻ nạp nhiều kiến thức

Từ nhà trường cho chí.. lưng trâu

Dặm đời, cuộc sống muôn màu

Và trong sách vở đâu đâu cũng.. Thầy

Có hiểu biết mới mong hiểu biết

Không hiểu - nào(?)… khúc chiết đúng sai

Chuyện đời phải quấy ngang vai

Ông ông mít mít tờ roai.. thằng thằng

Nếu ai cũng nghĩ mình là đúng

(Đúng với tầm nghĩ cạn nhìn nông)

Tưởng rằng thúy thúy thâm thâm

Càng trương gân cổ càng hăng miệng mồm

Kẻ ít chữ, thói thường sính chữ

Người hiền lương thường quý tình thâm

Kẻ đeo tiền bạc công danh

 Mải mê vật chất sẽ thành tiểu nhân

Nhân loại vốn tôn vinh kiệt xuất

Đấng anh hùng, cờ phất gươm bay

“Râu hùm hàm ém mày ngài

Giang sơn thế sự thẳng ngay rành rành

Loại đốn mạt ma ranh hèn yếu

Nhiều mưu ma chước quỷ sở khanh..

Lươn trùn rắn rết ngoi lên

Ngông nghênh trên chỗ tổ tiên hay ngồi

Loài vật tụ thành bầy thành đám

Để mong tìm đường sống dài hơn

Kết đoàn sức mạnh nhân lên

Kẻ thù ăn thịt có phần ngán, e

Loài người cũng học theo chút chút

Nhưng lòng tham làm đứt buộc ràng

Từng người chỉ nghĩ bản thân

Hễ nghe tiếng đạn xuống hầm là hơn

Khôn ngoan lắm trở thành lọc lõi

Chia bầy đàn ra bảy từ ba

Lập bè đảng tạo phái phe

Cắt chia lôi kéo.. cũng vì thói tham

Đảng nào biết vị dân vì nước

Biết nhìn xa thế cuộc đoản trường

Lao lên bất kể khó khăn

Tiên phong gương mẫu nhân tâm hồng hào

Còn những bọn chăm vào tham nhũng

Có quyền rồi lũng đoạn vét vơ

Lòng rắn rết miệng ba loa

Xu thời cơ hội, chực chờ lợi thân

Óc bã đậu, cu li hèn kém

Lại luôn mồm lẻm bẻm cao sang

Chữ nhất nào cũng gạch ngang

Khua môi múa mép, bất nhân dư thừa

Thật tội nợ cho người không tỏ

A dua theo cờ đóm ăn tàn

Làm cho ngày một thêm đông

Đông mà không mạnh trông mong được gì

Ai cũng biết độc quyền độc đoán

Sẽ rúc vào ngõ cụt tối om

Nhưng ai nói khác là ngông

Nói leo thì có vài đồng mà tiêu

Đời thật lắm trớ trêu oan nghiệt

  Người hiền tài bị triệt nồi cơm

Bảy phần bị lũ gian manh

Lái lèo khống chế thành anh làm hề

Nếu phá được độc tôn độc.. thiếc

Thì có cơ ao nước đi lên

(Không còn tham nhũng tràn lan

Ăn cắp đầy chợ kim cương hạt xoàn)

Thật đau xót nơi tiền thao túng

Tiền phán rằng tôi đúng anh sai

Thì anh ngồi bấm đốt tay

Tháng năm đếm lịch ngày ngày ho hen

Cân công lý kim cong kim nghẻo

Cảnh chợ người chị dậu ngày xưa

Ô sin nay thượng bàn thờ

Ngủ cùng ông chủ (vốn là Ô xin)

Loại óc láng nhưng thừa thủ đoạn

Miệng ba que tâm rắn mang bành

Ngồi lâu trên chỗ tinh tươm

Bánh xe lịch sử hỏi làm sao quay

Chúng thề quyết tham quyền cố vị

Lũ lâu la mõm múa tay huơ

Đeo mồng gà trống thiến sai

Hù người lương thiện một đời u mê

Cùng với lũ vô ơn tráo trở

Lật kèo như sấp ngửa bàn tay

Cướp công ngay giữa ban ngày

Lý thông cũng phải vái “thầy” mà thôi

Kèm theo đó, loại vô liêm sỉ

Sở khanh còn chẳng ví vài phân

Chơi xong vứt toẹt ra đường

Mồm còn ra rả lòng nhân, tình người…

Thật ghê tởm lũ trời lỡ nặn

Lại còn trao quyền bính vào tay

(không trao chúng phá bung trời

Mất ăn mất ngủ thì trời cũng “ao”)

Nơi đâu có loại trên pháp luật

Định chế nào gãi chút da chân

Co giò chúng đạp chết liền

Tru di tam tộc hỏi còn ai can

Những xứ đó sẽ còn khổ ải

Người ta thăng tiến cả mười phần

Thì đây nhích chút vài phân

Thế là nhan nhản quang vinh đầy đường

Giữa những chốn chính trường tàn độc

Nếu có người tầm vóc vượt lên

Xứng tầm hào kiệt danh nhân

Thu phục được đám quần thần lau nhau

Thì nơi đó vận may đáo hiển

Cảnh thái bình phú thịnh tây đông

Người người vui vẻ hỷ hoan

Nơi nơi tin tưởng minh quân hơn đời

Tội cho xứ cột cờ bó đũa

Khinh bỉ nhau, đấu đá tương tàn

Xuất chiêu tàn độc bất nhân

Chia phe kéo cánh ngay trong một bè

Cách duy nhất chỉ là thả nổi

Đấu đá đi, ai được thì còn

Ai thua thì xuống làm bờm

Kết duyên thị nở sinh con đầy đàn

Tiền nhân hỡi – Khuất Nguyên trí kiệt

Cả đời say ta tỉnh mà chi

Lưỡi mềm răng cứng đã ghi

Cứng ra đi trước, mềm thì sống lâu

Nhưng sống chết nào đâu đáng kể

Sống làm người tử tế mới hay

Sống mà chẳng ích cho ai

Chỉ thêm chật chội chốn này nơi kia(!)

Trong lịch sử loài người kim cổ

Khắp tây đông đã có nhiều gương

Anh hùng, hảo hán, hiền nhân…

Đẩy nhanh lịch sử tiến lên vượt bậc

Lại có kẻ kéo giật ngược lai

Thọc bánh xe cản trở ngáng ngăn

Bao người lâm cảnh lưỡng nan

Vũ đài lịch sử tiểu nhân hoành hành

Đây nói chuyện nhân tình thế thái

Chuyện làm người (vĩ đại, bình dân)

Đều rất cần đến chữ tâm

Là người tử tế càng cần nhiều hơn

Khi đang sống những năm niên thiếu

Lòng xuân đang phơi phới niềm tin

Trăng lên hoa nở lung linh

Đời chưa từng trải, mơ màng xa xôi

Khi tuổi tác dần bồi thêm nặng

Ngấm tình đời, sức xuống, mỏi chân

Đường đời lên xuống trầm thăng

Mịt mù xa ngái, mịt mù tương lai

Bao mật ngọt nhạt phai từng giọt

Người yêu thương vơi bớt yêu thương

Những ngày nóng bỏng nồng nàn

Thưa dần bóng dáng sau màn sương loang

Nửa kia bớt công nương hoàng tử

Chỉ còn là anh ả sồng nâu

Hào quang tắt hết còn đâu

Lung linh thế chỗ sần sùi lên ngôi

Bao mộng ước cũng rơi cũng rụng

Chuyện mưu sinh bấn loạn rủi may

Chàng nàng cãi cọ suốt ngày

Xa rồi một quãng nồng say ngọt bùi

Bạn bè có những người thành đạt

Cả trăm người chỉ được mấy anh

Nhưng nàng thì chỉ so lên

Rồi khinh nhờn đấng phu quân kém tài

Tính tự ái vốn thừa mứa ói

Anh bùng lên khi ả trề môi

Gia đình không có thì thôi

Con con vợ vợ nhấn đời bùn đen

Những đêm trắng nối liền đêm trắng

Muốn thành công mà chẳng thành nhân

Thiên thời địa lợi đã không

Lại gặp vận rủi thì mong chi nào

Thời tuổi trẻ biết bao ấp ủ

Nhưng dần dần đàn lũ kéo đi

Bạc tiền đội nón xa lìa

Bao nhiêu dự định.. chia xa dần dần

Sức ép chuyện mưu sinh đè nặng

Muốn làm người trọng tín trượng phu

Thì đời thua thiệt bốn bề

Bạn bè phẩy mũi khinh khi chê cười

Vợ nheo nhẻo ngày xưa ngu dại

Chọn lấy anh không lấy người ta

Bây giờ sẽ đã thành bà

Thành công phượng giữa đàn gà mái ri

Bao thao thức canh khuya trằn trọc

Tóc trắng đầu bởi nhục đè vinh

Thôi thì dành bỏ trung trinh

“Theo ma áo giấy” kiếm tiền rủng reng

Ít chi cũng cho em hỉ hả

Rồi cho đời hết cửa vênh vênh

Bề ngoài vẫn đỏ như son

Nhưng trong ai biết đã đen như mực

Phèo vẫn muốn làm người tử tế

Nhưng chính đời không dễ chiều theo

Nên đành ăn vạ, mài dao

Giết quân ức hiếp người nghèo sa chân

Thì ra phía chữ nhân chữ nghĩa

Chuyện làm người bất kể là ai

Cũng đều hướng thiện, trông lên

Cũng mong có được ấm êm lụa là

Đời nghiệt ngã phong ba vần vũ

Chẳng chiều ai, chẳng dễ với ai

Thử thách đào luyện con người

Bầm lên dập xuống tơi bời ruột gan

Và trong chốn bon chen dẫm đạp

Một suất ăn, ba kẻ thèm thuồng

Muốn tranh, heo vả vào mồm

Để con bên cạnh sợ đòn lảng sang

Máng cám hẹp, khúc xương thì nhỏ

Chó gầm gừ, nhăn đủ hàm răng

Hai con kia thấy cũng chờn

Nhào vô lãnh đủ dại khôn ích gì..

Na ná thế chuyện đời nhân thế

Muốn no nê thì phải to gan

Lao vào giằng cướp đoạt tranh

Có khi mạng sống coi không ra gì

Ai chịu đó, nhận về xương xẩu

Để nằm dài gậm gãy cả răng

Lánh đời vào chốn thiền môn

Thì đâu nhân thế đấu tranh sinh tồn

Chuồn chuồn chúa nơi đầm ao nước

Cai quản đàn “mỹ nữ” xuân xanh

Ngày nào có kẻ xâm lăng

Thì  một trận chiến mất còn xẩy ra

Nếu có kẻ lẻn vào cung nữ

Giao phối bừa bơm thứ ngoại bang

Thì chuồn chúa đến thăm nàng

Bơm tinh túy chúa, đẩy phăng lộn sòng

Thế mới biết sinh tồn nghiệt ngã

Muôn loài đều thanh bã lọc tinh

Giống dòng tốt được gieo trồng

Đời sau kế tục sẽ hơn ông bà

Từ chuyện đó ngẫm ra chuyện khác

Chuyện loài người hôn phối giao duyên

Nào là hộ đồi môn đăng

Nào là tuổi tác, học hành, quan dân

Nào lai lịch thành phần bần phú

Nào xuất thân từ cửa thấp cao…

Nhưng đều thua những kế mưu

Có quyền có bạc trèo cao khó gì

Có những kẻ thiểu năng trí tuệ

Xi cà que nhưng cửa quan trên

Nên làm một bóng tùng quân

Che cho thôn nữ đẹp xinh nhất vùng

Cứ như thế loài người sẽ lụn

Sẽ sinh ra hậu duệ hom hem

Trong đầu bã đậu, bùn đen..

Cháu chắt sẽ lại hâm hâm khờ khờ
... ...